بیواکولوژی شب پره دانه خوار سویا etiella zinckenella treitschke (lepidoptera: pyralidae) روی ارقام مختلف سویا

شب پره دانه خوار سویا، etiella zinckenella treitschke (lepidoptera: pyralidae)، یکی از مهمترین آفات گیاهان خانواده لگومینوز درجهان به شمار می رود. در این پژوهش تأثیر ده رقم سویاglycine max (l.) (clark، sahar، jk، 032، 033، williams، l17، zane، gorgan3 و dpx) روی پارامترهای زیست شناسی و دموگرافیک e. zinckenella در اتاق رشد و تحت شرایط دمایی 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تعیین شد. طول دوره لاروی از 10/0 ± 42/13 روز روی رقم clark تا 14/0 ± 28/16 روز روی رقم 33 تعیین شد. بیشترین و کمترین طول دوره مراحل نابالغ آفت به ترتیب روی ارقام 33 (25/0 ± 50/40 روز) و clark (20/0 ± 32/33 روز) بود. میانگین تخم های گذاشته شده توسط هر فرد ماده در طول عمر روی رقم clark بیشترین میزان (93/8 ± 81/252 تخم در روز) را نسبت به سایر ارقام سویا داشت. بیشترین و کمترین نرخ خالص تولیدمثل به ترتیب روی ارقام clark (81/3 ± 01/118) و gorgan3 (00/1 ± 82/31) تعیین شد. میانگین طول مدت زمان یک نسل از 063/0 ± 03/39 روز روی gorgan3 تا 093/0 ± 226/33 روز روی clark تعیین شد. بیشترین و کمترین میانگین طول مدت زمان دو برابر شدن جمعیت به ترتیب روی ارقام gorgan3 (067/0 ± 817/7) و clark (046/0 ± 86/4) بود. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت روی رقم gorgan3 (00/0 ± 088/0) و بیشترین مقدار روی رقم clark (001/0 ± 142/0) تعیین شد. به منظور برآورد آستانه دمایی و ثابت گرمایی شب پره، نمو آن در هشت دمای ثابت 5/12، 15، 20، 25، 28، 30، 35 و 5/37 درجه سلسیوس در شرایط ثابت آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. کل دوره رشد نابالغ در دماهای 15، 20، 25، 28، 30، 35 و 5/37 درجه سلسیوس به ترتیب، 20/0 ± 18/69، 09/0 ± 381/52، 08/0 ± 508/33، 14/0 ± 79/31، 14/0 ± 68/24، 17/0 ± 08/22 و 16/0 ± 90/23 روز به دست آمد و کاهش معنی داری را در طول دوره رشدی با افزایش دما تا 35 درجه سلسیوس نشان داد و در 5/37 درجه سلسیوس، طول دوره رشدی افزایش جزئی نشان داد. هیچ گونه رشد و نموی در دمای 5/12 درجه سلسیوس صورت نگرفت. با استفاده از مدل خطی مرسوم، آستانه دمایی پایین برای رشد مراحل تخم، لارو، پیش شفیره، شفیره و کل دوره رشدی شب پره به ترتیب 03/12، 89/10، 53/5، 90/10 و 89/10 درجه سلسیوس و ثابت گرمایی به ترتیب، 66/62، 86/200، 91/75، 08/171 و 92/504 روز- درجه تعیین شد. از میان 10 مدل غیر خطی، مدل briere-2 به عنوان بهترین مدل برای توصیف کل دوره نابالغ شب پره دانه خوار سویا شناخته شد. بیشترین و کمترین میانگین آلودگی فصلی روی ارقام clark و gorgan3 در طی سه سال نمونه برداری مشاهده شد. هر دو مدل رگرسیونی تأکید بر توزیع تجمعی روی ارقام clark، dpx، zane، l17، williams و توزیع تصادفی روی ارقام jk، 032، 033، sahar و gorgan3 در طی سه سال داشته اند. نتایج این تحقیق می تواند در جهت کمک به مدیریت تلفیقی شب پره دانه خوار سویا مفید باشد.